Programy profilaktyczne i naprawcze realizowane przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Program I:
Zwiększanie dostępności i skuteczności pomocy terapeutycznej dla osób uzależnionych od alkoholu i członków ich rodzin

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Niewystarczająca liczba osób o odpowiednich kwalifikacjach do prowadzenia nowoczesnej terapii uzależnień.
2. Konieczność dalszego wdrażania systemu potwierdzania kwalifikacji zawodowych osób prowadzących terapię.
3. Niewystarczająca jakościowo i ilościowo oferta nowoczesnych usług terapeutycznych.
4. Monitorowanie skuteczności programów terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia.
5. Zbyt mały zasięg programów terapeutycznych dla członków rodzin z problemem alkoholowym (współuzależnieni i Dorosłe Dzieci Alkoholików).
6. Brak programów terapeutycznych dla niektórych populacji np.: młodzieży, bezdomnych, uzależnionych krzyżowo i in.
7. Zagrożenie dostępności usług terapeutycznych dla osób uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych w związku z reformą służby zdrowia.
8. Problemy związane z reformą administracyjną i przekształceniami w służbie zdrowia.
9. Konieczność stworzenia spójnego systemu rejestracji danych dotyczących lecznictwa odwykowego na terenie całego kraju.
10. Konieczność poszerzania i upowszechniania wiedzy dotyczącej podstaw naukowo-badawczych dotyczących uzależnienia od alkoholu i terapii.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Zwiększenie liczby profesjonalnie przygotowanych terapeutów uzależnień i udoskonalenie programów kształcenia.
2. Zwiększenie liczby certyfikowanych specjalistów psychoterapii uzależnień i instruktorów terapii uzależnień.
3. Zwiększenie jakości i dostępności usług terapeutycznych dla osób uzależnionych od alkoholu.
4. Zwiększenie ilości i dostępności usług terapeutycznych dla osób współuzależnionych i członków rodzin.
5. Opracowanie i wspieranie powstających programów dla specyficznych populacji: więźniowie, bezdomni, młodzież.
6. Zwiększenie orientacji w zakresie przepisów prawnych i innych regulacji wśród pracowników lecznictwa odwykowego oraz współdziałających z nimi partnerów (kasy chorych, samorządy terytorialne).
7. Kontynuacja prac nad stworzeniem spójnego systemu rejestracji danych a w konsekwencji systemu monitorowania dostępności usług z zakresu lecznictwa odwykowego.

 

Program II:
Wdrażanie do systemu ochrony zdrowia metod wczesnej diagnozy i interwencji wobec pacjentów nadużywających alkoholu

W ramach tego programu pracowano nad następującym problemami:

1. Brak wystarczającej wiedzy i umiejętności w rozpoznawaniu problemów alkoholowych pacjentów wśród pracowników służby zdrowia.
2. Brak informacji z zakresu uzależnienia od alkoholu w programach kształcenia pielęgniarek i studentów Akademii Medycznych.
3. Brak dostatecznej wiedzy wśród pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej na temat używania, nadużywania alkoholu oraz uzależnienia od alkoholu i terapii.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Wprowadzenie tematyki uzależnienia od alkoholu do programów uczelni medycznych i szkół pielęgniarstwa.
2. Rozpowszechnianie wśród pracowników podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy rodzinnych wiedzy o metodach wczesnej diagnozy i krótkiej interwencji.
3. Rozpowszechnienie wśród pacjentów podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej informacji na temat wpływu alkoholu na zdrowie.

 

Program III:
Rozwijanie profilaktyki szkolnej, rodzinnej i środowiskowej w zakresie problemów alkoholowych

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Niski poziom kompetencji wychowawców i nauczycieli z zakresie skutecznych działań profilaktycznych w szkole.
2. Niski poziom kompetencji rodziców w zakresie profilaktyki rodzinnej.
3. Nierównomierny dostęp do nowoczesnych technologii profilaktycznych dla różnych środowisk lokalnych i populacji.
4. Duża dostępność alkoholu dla młodzieży i promocja picia.
5. Deficyt profesjonalnych form pomocy dla dzieci, które piją alkohol i ich rodziców. F. Niska świadomość młodzieży w zakresie zagrożeń alkoholowych oraz deficyt postaw promujących abstynencję i zdrowy styl życia.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Dostarczenie nauczycielom i wychowawcom wiedzy w zakresie nowoczesnych strategii profilaktycznych.
2. Zwiększenie kompetencji wychowawców i nauczycieli w zakresie pracy profilaktycznej z młodzieżą.
3. Zwiększenie kompetencji wychowawców i nauczycieli w zakresie pracy z rodzicami.
4. Poszerzenie wiedzy i zwiększenie kompetencji rodziców w zakresie profilaktyki rodzinnej.
5. Upowszechnianie nowoczesnych technologii profilaktycznych.
6. Wdrażanie oddziaływań profilaktycznych adresowanych do populacji młodych dorosłych.
7. Ograniczenie dostępności alkoholu dla dzieci i młodzieży.
8. Zwiększanie dostępności placówek oferujących pomoc dzieciom pijącym alkohol i ich rodzicom oraz skuteczności programów interwencyjnych.
9. Edukacja młodzieży w zakresie zagrożeń i strat bieżących związanych z piciem alkoholu.
10. Wspieranie liderów młodzieżowych.

 

Program IV:
Doskonalenie i rozwijanie form i metod pomocy psychologicznej i socjoterapeutycznej dla dzieci z rodzin alkoholowych

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Zbyt niski poziom kompetencji wychowawców pracujących z dziećmi alkoholików.
2. Niska jakość metod pracy socjoterapeutycznej z dziećmi alkoholików z różnych grup wiekowych.
3. Deficyt profesjonalnych form pomocy dla dzieci alkoholików przebywających w różnorodnych placówkach wychowawczych.
4. Mała dostępność placówek socjoterapeutycznych i terapeutycznych dla dzieci alkoholików w różnych rejonach kraju.
5. Brak młodzieżowych liderów prowadzących grupy samopomocowe oraz zbyt niski poziom wsparcia dla nich ze strony dorosłych.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Podnoszenie kompetencji osób pracujących z dziećmi alkoholików w świetlicach socjoterapeutycznych i opiekuńczo-wychowawczych.
2. Upowszechnianie nowoczesnych metod pracy socjoterapeutycznej dla dzieci alkoholików.
3. Zwiększenie kompetencji wychowawców placówek świadczących opiekę całkowitą w zakresie pomocy dzieciom alkoholików.
4. Upowszechnienie technologii pracy z dziećmi alkoholików przebywających w Domach Dziecka.
5. Zwiększenie dostępności placówek socjoterapeutycznych dla dzieci alkoholików.
6. Rozwijanie sieci grup wsparcia typu Al-Ateen.

 

Program V:
Rozwijanie form i metod przeciwdziałania przemocy w rodzinach alkoholowych

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązywaniem następujących problemów:

1. Zbyt mała dostępność i niska efektywność instytucjonalnego systemu pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.
2. Niedostateczna liczba programów i placówek dla rodzin, w których dochodzi do przemocy.
3. Narastające zjawisko przemocy wobec dzieci, zbyt mała oferta pomocy dla dzieci krzywdzonych i zaniedbywanych.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Rozwój zasobów instytucjonalnych i kadrowych programu "Bezpieczeństwo w rodzinie".
2. Wdrażanie procedury interwencji wobec przemocy w rodzinie "Niebieskie Karty" do pracy policji, placówek lecznictwa odwykowego i gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
3. Przygotowanie ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej przeciw krzywdzeniu i zaniedbywaniu dzieci.

 

Program VI:
Wspieranie społeczności lokalnych w rozwiązywaniu problemów alkoholowych i przeciwdziałanie nietrzeźwości w miejscach publicznych

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązywaniem następujących problemów:

1. Błędne koncepcje i zbyt niski poziom realizacji gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
2. Niewłaściwe decyzje finansowe i merytoryczne dotyczące realizacji gminnych programów.
3. Potrzeba dostosowania działań dotyczących profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych do specyfiki środowiska lokalnego, będącego miejscem ich realizacji.
4. Potrzeba gromadzenia i porządkowania danych w związku z realizacją zadań wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
5. Fakty naruszania prawa (związane z problematyką alkoholową), w szczególności ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
6. Zróżnicowane jakościowo zaangażowanie organizacji pozarządowych z zakresu w działania profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych.
7. Niedostateczna oferta programowa dla profilaktyki problemów alkoholowych w miejscu pracy.
8. Zbyt duży odsetek wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych użytkowników dróg.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Wsparcie samorządów gminnych w tworzeniu i realizacji gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
2. Wsparcie samorządów gminnych w sferze decyzji i działań związanych z wydawaniem i cofaniem zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, tworzeniem prawa lokalnego związanego z lokalną polityką ograniczania dostępności alkoholu.
3. Wsparcie pełnomocników/koordynatorów ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych w zdobywaniu niezbędnej wiedzy dla realizacji zadań wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
4. Wspieranie, dokumentowanie i upowszechnianie działań gmin dla danej kategorii (wiejskie, małe i średnie miejskie, duże miejskie), których działania uznano za wiodące w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
5. Wspieranie, opiniowanie i praca nad pojawiającymi się projektami nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
6. Monitoring realizacji gminnych programów i przygotowanie sprawozdań i opracowań dotyczących realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
7. Przeciwdziałanie naruszeniom prawa związanym z problematyką alkoholową (szczególnie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).
8. Współpraca i wspieranie organizacji pozarządowych, zaangażowanych w działania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych; współpraca z Kościołem Katolickim.
9. Tworzenie oferty szkoleniowej i materiałów dydaktycznych niezbędnych do profilaktyki alkoholowej w miejscu pracy.
10. Zwiększenie wiedzy na temat wypadków drogowych z udziałem osób nietrzeźwych.

 

Program VII:
Prowadzenie i wspieranie edukacji publicznej w zakresie problemów alkoholowych

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Niska wiedza o szkodach i problemach wynikających z picia alkoholu wśród młodzieży i dorosłej populacji społeczeństwa.
2. Brak rzetelnej i szeroko dostępnej informacji o istocie pomocy i terapii dla osób uzależnionych i ich rodzin.
3. Niewystarczający stan wiedzy o nowoczesnych metodach terapii uzależnień.
4. Niski poziom wiedzy o profilaktyce problemów alkoholowych wśród grup zawodowych mających decydujące znaczenie dla wdrażania programów profilaktycznych w szkołach i środowiskach lokalnych.
5. Niedostateczna wiedza o skali i specyfice zjawiska przemocy domowej.
6. Nieprzestrzeganie przez osoby nietrzeźwe zasad bezpieczeństwa w miejscach publicznych i miejscach pracy.
7. Nieznajomość zadań i obowiązków wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wśród pracowników jednostek samorządowych i resortów centralnych.
8. Konieczność szerokiego i skutecznego informowania o nowych przedsięwzięciach w zakresie wdrażania nowoczesnych programów profilaktycznych i programów terapeutycznych realizowanych przez Agencję lub we współpracy z Agencją oraz poszerzanie wiedzy na temat problematyki alkoholowej - szeroko pojęta edukacja publiczna w tej dziedzinie.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Zwiększenie podstawowej wiedzy o alkoholu (m.in. zawartość alkoholu w napojach alkoholowych, jego działanie na organizm itp.) i popularyzowanie wiedzy na temat szkód wynikających z picia alkoholu dla życia rodzinnego i społecznego (ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży i kobiet).
2. Zwiększenie dostępności informacji dla potencjalnych pacjentów lecznictwa odwykowego i ich rodzin oraz grup samopomocowych.
3. Zwiększenie ilości specjalistycznych publikacji dla pracowników lecznictwa odwykowego oraz lekarzy, pielęgniarek, psychologów, menadżerów służby zdrowia z zakresu programów i metod terapii uzależnień od alkoholu (z naciskiem na osoby niepełnoletnie i kobiety).
4. Zwiększenie wiedzy o profilaktyce problemów alkoholowych wśród wychowawców i opiekunów młodzieży (pedagodzy, psycholodzy, radni, dyrektorzy szkół i kuratorzy).
5. Zwiększenie wiedzy o formach profesjonalnej pomocy psychoterapeutycznej i socjoterapeutycznej dla dzieci z rodzin alkoholowych.
6. Podniesienie świadomości społecznej w dziedzinie konieczności ochrony praw ofiar, obalanie mitów na temat przemocy domowej i popularyzowanie nowoczesnych metod pomocy rodzinom, w których występuje przemoc.
7. Zwiększenie świadomości zagrożeń i szkód powodowanych przez osoby nietrzeźwe w miejscach publicznych i zapoznanie pracodawców z możliwościami wprowadzania programów pracowniczych w dziedzinie profilaktyki problemów alkoholowych w podległych im zakładach.
8. Popularyzacja wiedzy na temat praw i zadań własnych samorządów wynikających z unormowań prawnych.
9. Popularyzacja wiedzy o programach sprawdzonych w innych krajach i społecznościach, związanych z prewencją problemów alkoholowych.

 

Program VIII:
Monitorowanie i doskonalenie narodowej strategii rozwiązywania problemów alkoholowych oraz wspieranie strategii regionalnych w tym zakresie

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Trudności organizacyjne i finansowe w realizacji zadań określonych w wojewódzkich programach profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
2. Ograniczenia i dość powierzchowna współpraca w realizacji zadań Narodowego Programu między większością resortów centralnych.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Merytorycznego, organizacyjnego i finansowego wsparcia samorządów województw w realizacji wojewódzkich programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
2. Zacieśnienia współpracy z duszpasterzami trzeźwości działającymi w Kościele katolickim.

 

Program IX:
Inicjowanie, prowadzenie i promowanie badań diagnostycznych i ekspertyz w zakresie problemów alkoholowych

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Niewystarczająca liczba wartościowych badań opisujących i monitorujących różne aspekty problemów alkoholowych w Polsce.
2. Niewystarczająca liczba wartościowych diagnoz i analiz sięgających w głąb różnorodnych zjawisk i problemów społecznych oraz ekonomicznych z perspektywy problemów alkoholowych.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Lepsze zrozumienie wybranych zjawisk społecznych, ich przyczyn i skutków oraz wzajemnych związków widzianych z perspektywy problemów alkoholowych.
2. Poznanie opinii różnych grup społecznych na temat oczekiwanych kierunków i form działania, podejmowanych na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
3. Poznanie wyników badań z zakresu rozwiązywania problemów alkoholowych prowadzonych na świecie.

 

Program X:
Obsługa programów merytorycznych i inne działania, w tym współpraca zagraniczna i biuro Agencji

W ramach tego programu pracowano nad rozwiązaniem następujących problemów:

1. Poszukiwanie dodatkowych środków finansowych na zadania samorządów wojewódzkich i powiatowych określone w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
2. Krytyczna ocena dotycząca możliwości ochrony praw obywatelskich osób zatrzymanych w izbach wytrzeźwień oraz licznych wątpliwości związanych z zasadami funkcjonowania i finansowania tych placówek.

Prowadzone działania zmierzały do osiągnięcia następujących celów:

1. Stworzenie prawnych możliwości dofinansowywania wojewódzkich programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w ramach środków pozabudżetowych.
2. Stworzenie możliwości lepszej ochrony praw obywatelskich dla osób zatrzymanych w izbach wytrzeźwień oraz zracjonalizowania zasad działania i finansowania tych placówek.